Hemoroidy to dość powszechna dolegliwość, która według badań dotyka nawet 70% osób powyżej 30. roku życia. Problem w tym, że choroba ta często uznawana jest za temat tabu i wielu pacjentów, zamiast zgłosić się do lekarza, próbuje leczenia powszechnie dostępnymi środkami. Takie podejście może jednak sprawić, że z czasem jedynym rozwiązaniem staje się zabieg chirurgiczny.
Żylaki odbytu, zwane potocznie hemoroidami, powstają w końcowym odcinku jelita grubego. Za ich pojawienie się odpowiadają niekorzystne czynniki oddziaływujące na mieszczące się tam naczynia żylne, przez które dochodzi do poszerzania się żył i zmian w budowie ściany naczyniowej.
- Do podstawowych czynników powodujących występowanie żylaków zaliczamy m. in. genetyczne nieprawidłowości w budowie ściany naczyniowej, przewlekłe zaparcia i nadużywanie środków przeczyszczających, nadwagę, siedzący tryb życia i brak ruchu, a także pracę polegającą na dźwiganiu ciężarów – wyjaśnia specjalista lek. med. Maciej Kleniewski z Humana Medica Omeda w Białymstoku.
Oprócz tego za pojawienie się hemoroidów mogą być odpowiedzialne częste ciąże, podeszły wiek i związane z tym osłabienie mięśni i elastyczności tkanki łącznej, nadciśnienie zwrotne, przewlekła niewydolność krążenia, a nawet niektóre sporty (jak kolarstwo czy jazda konna) lub wielogodzinne podróże samochodowe.
Objawy hemoroidów
Co istotne, u części chorych żylaki odbytu mogą nie dawać żadnych objawów. U innych zaś bywają one przyczyną okresowo pojawiającego się uczucia pieczenia, palenia czy swędzenia w okolicy odbytu, a także bólów i podkrwawiania przy oddawaniu stolca. W praktyce symptomy te bywają jednak przez pacjentów ignorowane. Większość z nich pomocy lekarskiej zaczyna szukać dopiero w momencie, gdy krwawienie się nasila.
- W niektórych przypadkach, podczas wypróżnienia guzki wewnętrzne mogą wypadać na zewnątrz i zostać ściśnięte przez zwieracz odbytu. Efektem tego jest silny ból i uczucie dyskomfortu, których w żadnym wypadku nie należy ignorować! Sytuacja ta sprzyja bowiem rozwojowi zakrzepicy czy stanów zapalnych (o charakterze ropnym lub zgorzelinowym), którym towarzyszy gorączka i złe samopoczucie. Innymi, groźnymi powikłaniami żylaków mogą zaś być szczelina odbytu lub zapalenie odbytnicy – przestrzega chirurg Humana Medica Omeda.
Diagnozowanie hemoroidów najczęściej następuje na podstawie oględzin okolicy odbytu (w taki sposób możliwe jest wykrycie guzków zewnętrznych) lub poprzez wziernikowanie, które uwidacznia żylaki wewnętrzne. Najczęściej wykonuje się przy tym rektoskopię lub kolonoskopię.
Zapobieganie i leczenie
Leczenie żylaków polega głównie na zapobieganiu powikłaniom. Przede wszystkim należy przestrzegać zasad higieny osobistej i unikać występowania zaparć. Punktem wyjścia jest zatem zmiana nawyków żywieniowych.
- Pamiętajmy, by dostarczać organizmowi odpowiednią ilość błonnika (zawartego w owocach, warzywach, razowym pieczywie czy makaronie), dbać o prawidłowe nawodnienie, wystrzegać się alkoholu, ograniczać produkty wysoko przetworzone, a dla ułatwienia wypróżnień stosować olej parafinowy – mówi specjalista lek. med. Maciej Kleniewski.
Z kolei w łagodzeniu bólu i świądu pomocne będą środki ściągające, znieczulające i odkażające w postaci czopków i maści, a także nasiadówki z rumianku lub kory dębu oraz nalewki z owoców kasztanowca.
Oprócz tego warto się zaopatrzyć w doustne preparaty diosminy, escyny czy rutozydu, które wzmacniają żyły, uszczelniają ich ścianę, działają przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Mogą być one stosowane długookresowo, a w stanach ostrych – również w zwiększonej dawce. Innym środkiem, który powinien znaleźć się w naszej domowej apteczce, jest krem na hemoroidy z lidokainą, likwidujący ból i pieczenie.
- Z całą pewnością pomocny będzie także żel do mycia okolic odbytu, w składzie którego znajduje się m. in. aloes, miód, opuncja, gruszka czy nagietek – dodaje przedstawiciel Omedy.
Zabieg chirurgiczny
Leczenie doraźne nie sprawdzi się jednak w każdym przypadku. Hemoroidy stale powracające i wywołujące duże dolegliwości wymagają bowiem interwencji chirurgicznej.
Najczęstszym zabiegiem jest założenie na żylaki specjalnych, ściskających, gumowych podwiązek, które prowadzą do obumarcia i samoistnego odpadnięcia guzka. Nie jest to jednoznaczne z wyleczeniem choroby, a w razie jej nawrotu całą procedurę należy kilka razy powtórzyć.
- Nieco inaczej postępujemy w przypadku żylaków III i IV stopnia, które należy wyciąć chirurgicznie. Rzadziej zaś wykonuje się zabiegi takie, jak skleroterapia, krioterapia czy fotokoagulacja – opisuje chirurg z Humana Medica Omeda.
Na koniec warto jeszcze przypomnieć, że hemoroidy nie są jedyną możliwą przyczyną występowania bólu i krwawienia odbytu. A rak, przewlekłe zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przecież choroby, które zagrażają życiu i zdrowiu a jednocześnie wymagają zupełnie innego leczenia.
Dlatego doktor Kleniewski przestrzega przed samodzielnymi próbami leczenia objawów środkami farmakologicznymi dostępnymi w aptekach. Punktem wyjścia w każdej sytuacji powinna być konsultacja lekarska.
Kolonoskopia!!! Kiedy Adrian usłyszał to słowo w gabinecie lekarskim ugięły się pod nim kolana. Strach wziął górę nad rozsądkiem i w duchu powtarzał sobie, że za żadne skarby nie podda się tak bolesnemu badaniu. Po kilku miesiącach zmiany w jego jelitach były na tyle poważne, że trafił na stół operacyjny, a przecież mógł tego uniknąć…
- Obawa przed bólem podczas kolonoskopii, krępująca forma badania dotyczącego intymnych części ciała lub nawet lęk przed wykryciem nowotworu sprawiają, że część pacjentów decyzję o poddaniu się kolonoskopii odkłada na później. Tymczasem badanie wykonane przez dobrze wyszkolonego i doświadczonego gastrologa zwykle nie trwa dłużej niż 20 minut i bywa mocno bolesne tylko u niewielkiej części osób. Obserwujemy to często w naszym ośrodku – mówi dr n. med. Adam R. Markowski, gastrolog z Humana Omeda Medica w Białymstoku.
Kolonoskopia to badanie, którego unikamy ze strachu. Boimy się bólu, a zdaniem lekarzy specjalistów mity o tym, że jest ono nie do wytrzymania są dość mocno przerysowane. Trzeba pamiętać o tym, że badania jelit bardzo często ratują życie, ponieważ pozwalają na usunięcie groźnych zmian przedrakowych.
- Częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów do poradni gastrologicznej jest obserwowana przez nich zmiana rytmu wypróżnień i biegunka. Przyczyny takich objawów są różne i może być ich wiele. Najczęstszymi są choroby czynnościowe (zespół jelita nadwrażliwego), zmiany organiczne w obrębie jelita (uchyłki lub nowotwory), nieswoiste choroby zapalne (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, mikroskopowe zapalenie jelita), zespoły złego wchłaniania (choroba trzewna, nietolerancja laktozy) czy przewlekłe infekcje – wylicza specjalista z Omedy.
Doskonałą metodą diagnostyczną jest kolonoskopia, która pozwala wykryć nieprawidłowe zmiany w obrębie jelita grubego. Ocena histopatologiczna wycinków pobranych podczas badania, nawet niekiedy z miejsc wyglądających na prawidłowe, stanowi źródło cennych informacji i często pozwala postawić prawidłowe rozpoznanie, a co za tym idzie, wdrożyć najlepsze leczenie.
Zespół jelita drażliwego jest najczęstszą (10% całej populacji) przewlekłą chorobą jelit i jej objawy pojawiają się zwykle już w wieku 20 - 40 lat. Szczyt zapadalności na nieswoiste choroby zapalne jelita również występuje pomiędzy 20. a 40. rokiem życia, natomiast w przypadku raka jelita grubego zaczyna się od 55 - 60 roku życia. Ostatnio rak jest diagnozowany w coraz młodszym wieku.
- Bezsprzeczną zaletą kolonoskopii jest nie tylko wykrycie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub nowotworu, ale również możliwość zapobiegnięcia rozwojowi raka, dzięki usuwaniu w trakcie badania polipów gruczolakowatych czyli stanów przedrakowych. Liczba chorych na raka jelita grubego stale rośnie. Ten rodzaj nowotworu stanowi w populacji polskiej drugi pod względem zapadalności (po raku płuca) nowotwór złośliwy oraz drugą przyczynę zgonów z powodów onkologicznych. Około 18 tys. Polaków dowiaduje się co roku, że ma raka jelita grubego i niemal 11 tys. Polaków rocznie umiera z tego powodu. Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego jest niewiele wyższe u mężczyzn niż u kobiet, ale mężczyźni chorują wcześniej – mówi specjalista z Omedy.
Co czwarta osoba w wieku od 50 do 65 roku życia ma polipy w jelicie grubym i 5% zagrożonych jest powstaniem raka. A rak jelita grubego często rozwija się latami w ukryciu i powoli zabija!
- W przypadku bardzo zaawansowanych nowotworów wykrytych zbyt późno, leczenie może być nieskuteczne, natomiast rak jelita grubego wykryty we wczesnym stadium może być całkowicie uleczalny – podkreśla dr n. med. Adam R. Markowski.
Na czym polega kolonoskopia? To badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, polegające na wprowadzeniu przez odbytnicę giętkiego wziernika, pozwalającego na obejrzenie całego jelita grubego od wewnątrz.
Dolegliwości podczas kolonoskopii najczęściej dotyczą osób, które wcześniej przebyły operacje brzuszne, co może skutkować powstaniem zrostów w obrębie jamy brzusznej. Co ciekawe stosunkowo częściej problem zgłaszają osoby szczupłe. Dolegliwości bólowe dotyczą zwykle tylko pierwszej części badania, tj. wprowadzania endoskopu, gdy podaje się powietrze do wnętrza jelita, a sąsiednie narządy (otrzewna i krezka) mogą być pociągane ruchem aparatu, wywołując ból.
Poza tym, zwykle pierwsza część jelita grubego jest najwęższa i najbardziej zakręcona (stąd nazwa okrężnica esowata), a tym samym najtrudniejsza do przejścia. U większości chorych do badania wystarczy jedynie znieczulenie miejscowe odbytu specjalnym żelem, tylko w niewielkim odsetku przypadków niezbędna jest sedacja czyli znieczulenie ogólne. W takiej sytuacji pacjent otrzymuje od anestezjologa zastrzyk przeciwbólowy i usypiający, po którym zasypia i budzi się już po badaniu. Jest to komfort, dostępny także w białostockiej Omedzie.
