Paluch sztywny (hallux rigidus)

Jest to choroba polegająca na ograniczeniu zgięcia grzbietowego w stawie śródstopno-palcowym palucha.

Ograniczenie to wiąże się z dolegliwościami bólowymi, obrzękiem, stanem zapalnym. Choroba ta rozwija się na ogół po 50 roku życia, nieco częściej u mężczyzn. Rzadko może jej towarzyszyć występowanie palucha koślawego. 

Paluch sztywny jest najczęściej spowodowany zaistniałym w przeszłości urazem. Może to być zarówno pojedynczy uraz dotyczący tego stawu, jak również liczne mikrourazy (na przykład u sportowców). Innymi przyczynami palucha sztywnego mogą być predyspozycje rodzinne oraz kształt głowy I kości śródstopia – trójkątny lub płaski kształt powierzchni stawowej sprzyjają rozwinięciu się palucha sztywnego. 

Istotą choroby są postępujące zmiany zwyrodnieniowe chrząstki stawowej. Prowadzą one do stanu zapalnego w obrębie stawu, przerostu błony maziowej (jest to wewnętrzna warstwa torebki stawowej). W dalszych fazach choroby pojawiają się osteofity (wyrośla kostne) na głowie I kości śródstopia, głównie na jej grzbiecie, rzadziej po stronie przyśrodkowej i bocznej. Osteofity mogą również tworzyć się na podstawie paliczka bliższego palucha. 

Osteofity uformowane na grzbietowej części głowy I kości śródstopia konfliktują się z podstawą paliczka w czasie zgięcia grzbietowego powodując ograniczenie tego ruchu oraz dolegliwości bólowe. Ból może też być wywoływany przez konflikt osteofitów z ciasnym obuwiem.

Objawy palucha sztywnego

• ograniczenie ruchomości,
• obrzęk i zaczerwienienie stawu,
• dolegliwości bólowe,
• czasem zniekształcenie stawu związane z obecnością osteofitów.

Na zdjęciach rentgenowskich widoczne jest przede wszystkim zwężenie szpary stawowej związanie z ubytkiem chrząstki stawowej oraz obecność osteofitów.

Leczenie palucha sztywnego
Leczenie palucha sztywnego zależy od stopnia:

• zaawansowania zmian,
• dolegliwości bólowych,
• aktywności pacjenta.

W przypadkach mniej zaawansowanych dobre efekty może przynieść leczenie nie operacyjne. Zastosowanie leków przeciwzapalnych (np. diclofenak, ketoprofen, ibuprofen) i zabiegów rehabilitacyjnych, które co prawda nie poprawiają zakresu ruchomości ale mogą skutecznie zlikwidować stan zapalny i dolegliwości bólowe. Ulgę może również przynieść stosowanie odpowiedniego obuwia o twardej podeszwie, co zmniejsza zgięcie grzbietowe w stawie śródstopno-palcowym. Wskazane jest również aby obuwie było elastyczne oraz obszerne, aby nie powodować konfliktu z osteofitami. 

W przypadku braku poprawy, a także w przypadkach bardziej zaawansowanych konieczne jest leczenie operacyjne. Tutaj również rodzaj operacji zależy od stopnia zaawansowania choroby, a także od stopnia aktywności pacjenta.

Tagi: